Museum De Fundatie bezit toch werk Jan Lievens

Jarenlang was de maker onbekend, maar nu is het zeker: in de collectie van Museum de Fundatie in Zwolle bevindt zich een stilleven uit 1627 van de Leidse schilder Jan Lievens. Het paneel is al langere tijd in handen van het museum, maar werd steeds aan diverse kunstenaars toegeschreven. Na onderzoek door het Rijksmuseum Amsterdam is nu definitief vast komen te staan dat het schilderij van Lievens is. Jan Lievens is één van de belangrijkste Hollandse 17e-eeuwse meesters.

Op dit moment is het betreffende Vanitasstilleven niet aanwezig in De Fundatie. Dat komt omdat het is opgenomen in het Pop-up Museum van het tv-programma De Wereld Draait Door in het Allard Pierson Museum in Amsterdam tot eind mei 2015. Het werk van Lievens was sinds 1928 in handen van Dirk Hannema, de stichter van Museum de Fundatie. Hij verwierf het Vanitasstilleven uit een Engelse particuliere collectie. In 1928 was Hannema nog directeur van Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam.

Hannema was er al vroeg van overtuigd dat het werk toegeschreven kon worden aan Lievens, maar de oud-directeur had daarin niet iedereen mee. Wellicht kwam dit door het feit dat hij ooit een werk aan Johannes Vermeer had toegeschreven, in zijn tijd bij het Museum Boijmans van Beuningen. Het werk De Emmaüsgangers bleek echter een vervalsing van Han van Meegeren te zijn. Toch bleef Hannema volhouden, zelfs toen anderen claimden dat het werk van andere grote schilders was. Toen Hannema het Vanitasstilleven in 1933 in bruikleen gaf voor de tentoonstelling  Het Stilleven bij Kunsthandel Goudstikker in Amsterdam, vond Goudstikker dat het een Rembrandt betrof. Die mening was ook de kunstcriticus H.P. Bremmer toegedaan. Hannema was van mening dat het een samenwerking tussen Lievens en Rembrandt betrof. Goudstikker presenteerde het werk vervolgens op verzoek van Hannema als “Leidsche School 17e eeuw”.

In 1947 liet de Zweedse kunsthistoricus Ingvar Bergström weten dat het schilderij mogelijk van de Engelse kunstenaar David Bailly was. Hannema nam deze toeschrijving in eerste instantie over, zoals blijkt uit zijn inboedelinventaris uit 1948, maar in 1967 kwam Hannema hier op terug. Dat blijkt weer uit de collectiecatalogus van de Stichting Hannema-de Stuers Fundatie uit 1967. Hannema zag het schilderij als een typisch Leids stilleven en benoemde Rembrandt en Lievens opnieuw als de makers van het werk.

In 1984 overleed Dirk Hannema en kreeg het Vanitasstilleven het predikaat ‘maker onbekend’. De biograaf van Jan Lievens, Bernard Schnackenburg, zag in het werk echter wel degelijk kenmerken van Lievens terug en bestempelde het werk als een Lievens. Het zou echter tot eind 2014 duren voor er zekerheid kwam over de maker van het werk. Na materiaal-technisch en stilistisch onderzoek van het paneel in het restauratieatelier van het Rijksmuseum Amsterdam hebben verschillende experts nu definitief vastgesteld dat het olieverfschilderij echt van Lievens is.

Hoewel het Vanitasstilleven tot eind mei in Amsterdam verblijft in het Pop-up Museum, zal het daarna terugkeren naar Museum De Fundatie en weer toegevoegd worden aan de collectie.

BRON: Museum de Fundatie

Lees ook:Echte Van Gogh in Zwolle ontdekt
Lees ook:Rembrandt, een jongensdroom
Lees ook:Christie’s veilt voorstudie atelier Rubens
Lees ook:Echte Rembrandt in het Rembrandthuis
Lees ook:Christie’s bewaart geroofd schilderij