Beeldhouwer Jan-Carel Koster en de basis voor één van zijn ontwerpen: de wortel van een kastanjeboom CREDITS: Jan-Carel Koster
Iedere kunstenaar heeft zijn of haar eigen verhaal. De één stapte in de wereld van kunst, omdat hij of zij het gewoon leuk vond, de ander zag het als een roeping en weer een ander rolde er als vanzelf in. Al die kunstenaars vertellen een verhaal, een verhaal dat tot leven komt via de rubriek ‘In the picture’. Dit keer mag Jan-Carel Koster uit Nijkerkerveen zijn verhaal doen!
“Zolang ik me kan herinneren ben ik al bezig met beeldhouwen. We woonden naast mijn grootouders en mijn opa was beeldhouwer. Ik groeide zodoende op met beeldhouwen en had al vroeg een hamer en beitel in de hand. Toen ik twaalf jaar oud was, heb ik mijn eerste echte beeld gemaakt. Toch ben ik na de middelbare school heel iets anders gaan doen. Ik ging eerst bij het leger, waarna ik zo’n vier tot vijf jaar werkte bij een ambachtelijke zeefdrukkerij. Daarna werd ik bedrijfsleider bij een autoreclamebedrijf en vervolgens hoofd planning. Daar werd ik niet gelukkig van, er waren momenten dat ik met twee telefoons aan mijn oren zat en tussendoor nog achter de computer zat te werken.”
Om te ontsnappen aan het werk van alledag, was Jan-Carel ’s avonds en ’s nachts aan het beeldhouwen. “Het was een kwestie van wat er in zit, dat moet er ook uit. Ik deed het naast mijn werk, maar kreeg steeds meer opdrachten en aanvragen voor werken. Toen begon ik me de vraag te stellen of ik niet fulltime bezig kon zijn met mijn kunst. Ik besloot de stap te wagen, want als ik het niet deed, dan zou ik er spijt van krijgen. Dat is nu zo’n vijf tot zes jaar geleden en ik heb er nog geen seconde spijt van gehad. Volledig voor mezelf beginnen als multidimensionaal beeldhouwer is de beste keuze geweest. Ik heb gemerkt dat ik in mijn werk ben gaan groeien en ik groei nog steeds.”
Stairway to heaven, één van de sculpturen voor Dubai CREDITS: Jan-Carel Koster
Eigen stijl
Jan-Carel is een bijzondere kunstenaar. Hij werkt met steen en met hout en maakt daar de meest prachtige objecten van. Daarbij hanteert hij zijn eigen stijl. “Al toen ik op de middelbare school zat, tekende ik heel veel tijdens lessen. Toen ik 15 was, wilde ik altijd striptekenaar worden. Dat is het uiteindelijk niet geworden, maar de schetsen die ik toen maakte, vormen wel degelijk de basis voor mijn werk van nu. Toen ik voor mezelf begon, moest ik ook als een ondernemer gaan denken. Je moet je eigen stijl ontwikkelen. Ik besloot mijn eigen ding uit te dragen. Daarvoor putte ik dus uit mijn eigen leven, mijn jeugd, mijn verhaal. Ik ben teruggegaan naar die tijd, vond schriften uit die tijd, inclusief de tekeningen en schetsen. Kenmerkend voor al die schetsen waren vloeiende vormen en ritmische lijnen en draaiingen. Die vloeiende vormen en ritmische lijnen zijn mijn stijl en zijn in vrijwel al mijn werken terug te vinden, al blijf ik ook hier in ontwikkeling.”
Het werk van Jan-Carel is erg gewild, zowel in binnen- als buitenland. Daarom heeft hij ook twee werkplaatsen, één in Nijkerkerveen en één in het Spaanse Alicante. “Ik ben begonnen in Nederland, dat was ook mijn eerste insteek. Maar door de crisis heb ik wel gemerkt dat Nederland gauw te klein wordt. Ook omdat ik gegroeid ben in mijn werk in een paar jaar tijd, besloot ik het buitenland te gaan ontdekken. Via mijn manager van Dutch Luxury Design worden projecten in het buitenland geregeld. Hij regelt voor mij ook de verkopen van werken in het buitenland. Zo zijn er in juli nog twee grote houten beelden van 3 meter hoogte naar Dubai getransporteerd. Deze komen in de lobby van het World Trade Center in Dubai te staan.”
Een schets als de basis voor het echte werk CREDITS: Jan-Carel Koster
Thema
Met twee werkplaatsen pendelt Jan-Carel regelmatig heen en weer voor zijn opdrachtgevers. “Het grappige is dat sculpturen van steen in Nederland meer gewild zijn, terwijl in de zuidelijke helft houten objecten populair zijn. Dat komt omdat in Nederland genoeg bomen en bossen zijn, terwijl deze in het zuiden en bijvoorbeeld in Dubai ontbreken. Dat betekent niet dat ik helemaal geen hout bewerk in Alicante of geen steen in Nijkerkerveen. Het hangt af van de opdracht wat ik maak en waar.”
Wanneer een opdrachtgever Jan-Carel benadert, wordt er meestal een thema aangegeven. “Als het voor een particuliere opdrachtgever is, dan wordt er vaak een persoonlijk thema gehanteerd. Voor bijvoorbeeld een grafmonument ga ik dan uit van de overleden persoon en het verhaal van deze persoon. Voor een opdrachtgever als een gemeente moet je vaak uitgaan van een omgevingsgerelateerd thema of een historisch thema. Het thema wordt vaak tekstueel weergegeven op papier en aan de hand van het thema maak ik een schets. Uiteindelijk zit de schets zo in mijn hoofd, dat ik bij het bewerken van het hout of de steen precies weet wat ik moet doen. Dat betekent niet dat het eenvoudig is om te bewerken. Hout is bijvoorbeeld een moeilijk product om mee te werken. Je moet altijd met de nerfrichting werken als ook rekening houden met de hardheid van de houtsoort. Omdat ik er mee opgegroeid ben, weet ik precies op welke manier ik aan de slag moet gaan.”
Een enorm blok steen van miljoenen jaren oud CREDITS: Jan-Carel Koster
Bijzonder
Jan-Carel werkt met diverse hout- en steensoorten. “Bij hout werk ik het liefste met hout van goede kwaliteit. Je kunt daarbij denken aan de hardere houtsoorten, zoals eiken en tropisch hardhout. Bij de steensoorten werk ik onder meer met marmer en edelsteen. Voor de diverse soorten materiaal heb je ook goed gereedschap nodig. Ik werk met beitels van een goed merk, geschikt voor de diverse soorten hout. Voor steenbewerking heb ik weer andere sets met beitels. Ook werk ik vaak met een slijptol om de grove contouren van een beeld mee vorm te geven. Dit heet het ruimen van de steen. Je maakt dan eigenlijk lijnen in de steen, waardoor de contouren van het ontwerp naar voren komen. Daarna kan ik met de beitel aan de slag om het object vorm te geven naar de schets. Het is best bijzonder om met steen en hout te werken. Je moet je bedenken dat je soms werkt met materialen van miljoenen jaren oud. Onlangs was ik in Alicante aan het werk en was ik in een grote steen van 1,2×1,5×3 meter aan het hakken. Opeens kwam er een golf water uit de steen. Dat is dan water dat miljoenen jaren in die steen opgesloten gezeten heeft. Ik had het nooit eerder meegemaakt, dus dat was erg bijzonder om mee te maken.”
Wie kunstenaar is, ervaart vaak dat het lastig is om een tarief te bepalen voor een werk én dat het lastig is om rond te komen van het werk. Voor Jan-Carel speelt dit ook, al is voor hem een tarief bepalen wat gemakkelijker. “Ik weet wat ik ongeveer nodig heb aan materiaal. Bij het ruimen van een steen kun je er van op aan dat je de bladen van de slijptol regelmatig moet vervangen. Dat calculeer je in de prijs. Ook het materiaal zelf, de transportkosten hiervoor en de tijd die je kwijt bent aan het maken van het beeld wordt in de prijs meegenomen. Dat betekent niet dat je er altijd veel aan overhoudt. Soms verdien je goed aan een werk, maar heb je dat geld later hard nodig om vaste lasten te betalen, te investeren en maanden met minder inkomen te overbruggen. Maar ik kan er goed van leven.”
Een deel van de sculptuur voor de AVVN dat op 30 augustus officieel wordt onthuld CREDITS: Jan-Carel Koster
Multidimensionaal
Misschien komt dit ook wel omdat Jan-Carel een specifieke stijl heeft gekozen. “Kijk, ik ben geen woodcarver die uilen maakt. Je kunt iets moois maken met een motorzaag uit een boomstam, maar waar zij ophouden, ga ik verder, veel verder. Met de beitel en de hamer breng ik de details aan die mijn werk karakteriseren.” Jan-Carel onderscheidt zich verder in de grootte van zijn werken. “Ik heb expres gekozen voor grote werken, omdat het me de mogelijkheid bood me te onderscheiden van de kleinere sculpturen. Kleinere sculpturen zijn relatief eenvoudiger te maken. Ik merk ook dat er een markt is voor mijn werk in binnen- en buitenland. Op 30 augustus wordt er bijvoorbeeld een beeld onthuld in Utrecht. Dit beeld is gemaakt in het kader van de Europese dag voor de Tuin in opdracht van het AVVN. Het is een heel speciale hout-sculptuur geworden, waarbij het soms lastig was om alle eisen uit het thema er in te verwerken, maar toch is dit bij deze sculptuur weer gelukt.”
Dat betekent dat het werk een multidimensionaal werk is geworden, precies datgene wat Jan-Carel als multidimensionaal kunstenaar voor ogen heeft. “Wie werkt met hout of steen, werkt in meerdere dimensies. Een beeld is immers altijd 3D, dus er is diepte, breedte en hoogte. Ik voeg daar een vierde dimensie aan toe: het verhaal achter het beeld. Het is altijd het thema van de opdrachtgever, maar ik maak daar een eigen verhaal bij. Dit verhaal zet ik ook op papier voor de opdrachtgever. Zo weten ze precies wat ik met het beeld heb bedoeld en wat het verhaal van het beeld is geworden.”
Wilt u meer weten over Jan-Carel Koster? Dat kan! Kijk dan op zijn website. Er is ook een Engelse versie van de website.
In the picture is een terugkerende rubriek die ingaat op het verhaal van de kunstenaar en het verhaal achter de kunstenaar. Wil je ook meedoen aan deze rubriek? Dat kan! Neem dan contact op via [email protected] en wie weet sta je binnenkort zelf ‘in the picture’ op maandag om 12.34 uur!
Lees ook:Landschapsschilder Gerard Koster overleden
Lees ook:Jan Steen in de kijker
Lees ook:In the picture: Speksteen-creaties van Antje den Os
Lees ook:In the picture: Angelique van den Hout
Lees ook:In the picture: Davitha van de Kuilen