Een oude prent met wellicht Hollandse Nieuwe CREDITS: Rijksmuseum
Het Rijksmuseum heeft een uiterst zeldzame gravure verworven met de oudste afbeelding van een haringschuit, een zogenaamde haringbuis. De prent dateert uit ca. 1480 en behoort hiermee tot de vroegste gravures uit de Nederlanden. Zij is waarschijnlijk gemaakt door de goudsmid Willem Vanden Cruce, naar zijn signatuur bekend als De Meester W met de sleutel.
De haringbuis stond eeuwenlang symbool voor de grote visserij op Noordzeeharing. Traditioneel heette 15 juni, de dag waarop de haringvloot voor het eerst uitvoer voor de eerste haring van het seizoen, ‘Buisjesdag’. De aankoop van de prent is qua timing opvallend, omdat het haringseizoen ook weer is aangebroken. Het eerste vaatje Hollandse Nieuwe van dit jaar werd gisteren voor 56.000 euro verkocht bij de visafslag in Scheveningen.
Vroege afbeeldingen van vissersschepen zijn zeer bijzonder. De afgebeelde haringbuis is een realistische weergave van dit laat-Middeleeuwse scheepstype dat rond het einde van de 14de eeuw ontstond als antwoord op de toenemende vraag naar vis. De haringbuis was groter dan andere vissersschepen: een bemanning van 15 tot 20 man kon met een lang drijfnet (de vleet) een grotere vangst binnenhalen en deze werd al aan boord gekaakt, ingezouten en in tonnen verpakt, wat de houdbaarheid van de vis aanzienlijk ten goede kwam. Hierdoor kon Noordzeeharing in de Gouden Eeuw zelfs uitgroeien tot een belangrijk exportproduct.
Willem Vanden Cruce (werkzaam in Brugge ca. 1465-1490) maakte in de late Middeleeuwen een serie van negen uiterst gedetailleerd weergegeven scheepstypen. Hij was daartoe in de gelegenheid omdat zijn woonplaats Brugge in zijn tijd een zeer belangrijke havenstad was, bezocht door schepen uit geheel Europa. Rond 1480 waren in Vlaanderen en Holland naar schatting 400 haringbuizen te vinden.
De aankoop van de gravure van de haringbuis werd mogelijk gemaakt door het Waller Fonds en het Scato Gockinga Fonds/Rijksmuseum Fonds.
Lees ook:Oeuvre Jan Brugge in Bergkerk Deventer
Lees ook:Rijksmuseum krijgt Koninklijke jachthoorn uit particuliere schenking
Lees ook:Rijksmuseum Twenthe onthult nieuwe aanwinst
Lees ook:Rijksmuseum van Oudheden verwerft zeldzaam Egyptisch reliëf
Lees ook:Rijksmuseum toont originele illustraties bekroonde kinderboeken