Johan Steenbergen in 1924, een grondlegger van de moderne camera CREDITS: Drukkerijmuseum Meppel
Kent u Johan Steenbergen uit Meppel? Waarschijnlijk komt zijn naam u niet bekend voor, maar de naam Exakta wellicht des te meer. Steenbergen was ooit wereldberoemd als camerafabrikant en innovator. In het Drukkerijmuseum in Meppel wordt van 4 oktober 2014 tot en met 3 januari 2015 een expositie gehouden rond Johan Steenbergen en zijn Exakta.
In totaal zijn er meer dan vijftig door hem gefabriceerde camera’s te zien, waaronder de wereldberoemde Exakta-camera. De tentoonstelling wordt vergezeld van foto’s en hoogte- en dieptepunten uit het leven van Johan Steenbergen. Als de Tweede Wereldoorlog niet was uitgebroken, was Johan Steenbergen (Meppel 1886 – Osnabrück 1967) misschien wel de “Steve Jobs” van de moderne camera-industrie geworden. Deze zoon van een textielhandelaar uit Meppel vestigde begin twintigste eeuw het wereldberoemd geworden bedrijf ‘Ihagee Kamerawerk Steenbergen & Co’ in het “Silicon Valley” van de camera-industrie uit die tijd, Dresden. Ondanks de Eerste Wereldoorlog en de crisis van de jaren ’30 slaagde Johan Steenbergen er in om met de juiste mensen een van de meest innovatieve cameraproducenten van de wereld te worden. Zijn bedrijf telde uiteindelijk meer dan 500 werknemers.
Zijn grootste succes was de Kine Exakta camera van 1936. Het was de eerste kleinbeeld-spiegelreflexcamera ter wereld en is nog steeds de wereldstandaard voor dit type camera’s, ook de digitale. De Tweede Wereldoorlog veroorzaakte een breuk in zijn leven. Hij weigerde voor de nazi’s te werken, werd gearresteerd en moest uiteindelijk Duitsland verlaten. Hij heeft zijn (in 1945 gebombardeerde) fabriek nooit meer teruggezien. Na de oorlog werd hem de toegang tot de DDR ontzegd. Vele processen heeft hij gevoerd over teruggave van zijn patenten, eigendoms- en merkrechten. Zonder Johan Steenbergen ontwikkelde zijn weer opgebouwde bedrijf in Dresden de succesvolle Kine Exakta verder tot de Exakta Varex, de meest uitgebreide en succesvolle systeemcamera van de jaren ’50 en ‘60. De poging van Johan Steenbergen om in West-Duitsland een nieuwe cameraproductie op te bouwen is niet gelukt. De technologische en commerciële voorsprong van de Japanse camera-industrie deed uiteindelijk de meeste Europese camerabouwers de das om.
Johan Steenbergen stond bekend als een sociaal ingestelde, aimabele werkgever met een groot zakentalent en gevoel voor wat zijn klanten wensten. In de jaren ’30 werd hij Honorair Consul van Nederland in Dresden. Na de oorlog werd hij Consul van Nederland in West-Duitsland en zette zich tot op hoge leeftijd in voor de wederzijdse handel, cultuur en de oplossing van de Eems-Dollard-grenskwestie. Zijn naam leeft voort in de Steenbergen Stichting, door hem opgericht om goede doelen te steunen op het gebied van cultuur en fotografie, zoals met het Steenbergen Stipendium voor Fotografie, een jaarlijkse prijs voor veelbelovende jonge fotografen, en het Steenbergen Stipendium voor de geschiedschrijving van Drenthe.
Lees ook:Drukkerijmuseum en De Ploeg eren H.N. Werkman
Lees ook:Het leven en werk van Loe de Jong
Lees ook:De geschiedenis van de fotografie in FoMu
Lees ook:Joodse familie moet artefact teruggeven
Lees ook:Zilveren Camera on tour