Een prachtige hal bij Verbeke Foundation FOTO: José van der Wegen
Wie openstaat voor kunst met een andere inslag, kan zijn of haar hart ophalen bij de Verbeke Foundation. Dit ‘museum’ is anders dan anders, heeft kunst in de buitenlucht, maar ook expositieruimte binnen. Zelf zegt de Verbeke Foundation het volgende: “Onze tentoonstellingen willen geen oase zijn. Onze presentatie is onaf, in beweging, ongepolijst, contradictorisch, slordig, complex, onharmonieus, levend en onmonumentaal, zoals de wereld buiten de museummuren.” Tijd voor een ontdekkingstocht in Kemzeke, België.
Die ontdekkingstocht begint eigenlijk al op de parkeerplaats. Wie de poorten van Verbeke Foundation in Kemzeke kruist, verwacht geen museum of tentoonstellingsruimte. Je denkt eerder aan een bezoek aan een industrieel bedrijf, met de kassen, de grote metalen kranen, een stapel witte zeecontainers (waarin wel al duidelijk wat verborgen lijkt te zijn op kunstgebied) en voertuigen her en der verspreid. Dit is echter typisch Verbeke Foundation. Zoals ze zelf al stelden is de presentatie onaf, soms voor het oog lukraak neergezet, maar altijd met een duidelijke visie: de wereld buiten de museummuren tonen. Toch, wanneer je het museum betreedt via een lange industrieel ogende gang, lijkt er een geheel andere wereld open te gaan. Een prachtige hal met houten dak en metalen dakconstructie, witte wanden: niets is hier wat het aan de buitenkant lijkt. Je loopt eigenlijk gelijk de Retrospective 1996-2014 van Arjen Boerstra binnen. Houten bootjes, nagemaakte astronautencapsules, zelfs een vliegtuig in de lucht: je zou de bootjes zo willen oppakken en gaan dobberen op de plassen.
Bonte kunst
Maar niet alleen het werk van Arjen Boerstra is in deze immense hal te zien. Onderweg naar het toilet word je verrast door de fotoserie Dressed/(un)dressed van Tineke Schuurmans. Je ziet geen naakte en geklede mensen, wel een haasje dat langzaam maar zeker gevild wordt en ontdaan van zijn vacht. Misschien zien sommige mensen de beelden liever niet, als dierenliefhebber zie ik namelijk ook niet graag hoe dieren gevild worden, maar toch heeft deze serie iets dat het oog trekt. Zijn het de kleuren van het hazenlijf na het villen of is het de vorm van het dierlijke lijfje, waarin deze is vastgelegd na de dood? Ik weet het niet… De beelden passen echter uitstekend bij de Verbeke Foundation. Verval, letterlijk en figuurlijk, mag bij de Verbeke Foundation intreden. Sommige kunstwerken mogen vergaan waar de bezoeker bij staat, al vergt het in veel gevallen een jarenlang proces tot het daadwerkelijke verval echt intreedt. Een en ander betekent wel dat je soms een sterke maag moet hebben… Niet iedereen is er bij gebaat om overleden dieren op sterk water te zien of het rottingsproces van een muis of koe, inclusief vliegen en maden, te zien, zoals bij de collectie van Martin van den Bogaard in dezelfde hal. Dan oogt de expositie van Silvia B., La vie est si gênante, part II, al heel wat vriendelijker, al is ook hier het dode dier sterk in vertegenwoordigd.
In de containers met kunst van Jacobus Kloppenburg FOTO: José van der Wegen
Jacobus Kloppenburg
Gelukkig is er voor de mensen met een zwakke maag nog genoeg te zien. Het complex van de Verbeke Foundation is namelijk zo immens groot, dat je aan één dag niet genoeg hebt om alles te zien. Dat komt omdat er zowel binnen als buiten van alles is te zien. Binnen kun je onder meer genieten van de werken van de Amsterdamse kunstenaar Jacobus Kloppenburg. Het verhaal van deze kunstenaar en zijn kunstcollectie is dermate bijzonder dat het uitstekend past bij het museum in Kemzeke. Het gehele verhaal is hier te lezen en ook in de originele brieven die in de gestapelde zeecontainers te zien zijn, maar de kern van het verhaal ligt bij het uiteindelijk vernietigen van kunst, zelfs terwijl er oplossingen voor handen waren. Die achtergrond plus het feit dat in 15 zeecontainers spullen van Kloppenburg opgeslagen werden voor ze in de vuilverbrandingsovens belandden, maakt deze expositie in, jawel, zeecontainers, nog meer bijzonder. Vooral als je, trapje op en trapje af, de overblijfselen van de collectie Kloppenburg mag aanschouwen en ziet wat voor prachtige pasteltekeningen, schilderijen en assemblages Kloppenburg heeft gemaakt en nog altijd mag maken. Het is eeuwig zonde dat een bijzondere kunstcollectie door overijverige gemeenteambtenaren niet op waarde werd geschat. De tentoonstelling van Kloppenburg bij Verbeke Foundation is overigens mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds.
Interessante collages door Jacques van Griethuysen FOTO: José van der Wegen
Collages
De kern van de privé-verzameling van Geert en Carla Verbeke-Lens wordt verder gevormd door een uitzonderlijke collectie van zo’n 2.000 collages en assemblages uit de twintigste eeuw. Een specifieke aparte ruimte werd ingericht om een deel van deze verzameling permanent tentoon te stellen. Niet alle werken zijn ten allen tijde zichtbaar, de geconditioneerde expositieruimte wordt regelmatig heringericht. Ook is er regelmatig een zomertentoonstelling, zoals dit jaar Curiorama, waartoe ook de werken van Boerstra en Van den Boogaard behoren. In de aparte expositieruimte is dit jaar ruimte voor collages van de Nederlandse kunstenaar Jacques van Griethuysen (1917-1995). Prachtige oude prenten zijn samengesteld met andere beelden, waardoor verfrissende, soms uitermate grappige, maar ook indringende beelden ontstaan. Deze expositie is mede mogelijk door een combinatie van werken van andere kunstenaars, waaronder Robert Willems, José Delhaye, André Stas, Irène Hamerlinck, Robert Geenens, Max Bucaille, Line Ducerf en Georges Mariën.
Marc Pannek
Wie graag kijkt naar wat kinderlijk aandoende kunst, zal ook zeker genieten van het werk van Marc Pannek. Deze Belgische kunstenaar overleed in 2002, maar bij Verbeke Foundation is een speciale hoek aan hem gewijd. Ruim 100 werken, zowel collages als assemblages, worden getoond. Op het oog zijn de werken kinderlijk eenvoudig, maar wie goed kijkt ziet duidelijk dat juist in eenvoud soms de kunst zit. Het is dan ook een prachtige verzameling werken, die zeker ook kinderen zal aanspreken, wellicht omdat zij zich kunnen identificeren met de werken van Pannek. Gezien het feit dat er bij Verbeke Foundation echter ook minder kind-vriendelijke kunstwerken te zien zijn, moet er bij een bezoek wellicht wel even nagedacht worden of uw kind tegen de beelden kan die het te zien zal krijgen…
Een glazen huis FOTO: José van der Wegen
Al met al kan echter gesteld worden dat de Verbeke Foundation gewoon immens is op kunstgebied, zeker als je bedenkt dat er buiten nog een hele wereld te ontdekken valt. Er is een kweekserre met groenten en fruit, een volière met vogels en kippen, waarbij opgemerkt dient te worden dat de kippen an sich al een kunstwerk vormen, het Cosmopolitan Chicken Project van de Belg Koen Vanmechelen. Maar op de vele hectaren kun je ook het wandelpad volgen en de kunstzinnige route van de Verbeke Foundation ondergaan. Ontdek bijvoorbeeld een groep ‘paarden‘ door Ronald de Winter, een houten ‘Dome’ van Aeneas Wilder of een glazen huis door Jason van der Woude.
Wie een bezoek aan Verbeke Foundation brengt, moet hier dan ook zeker een dag voor rekenen. Het zal zeker een dag worden waarbij inspiratie wordt opgedaan voor eigen kunst, maar ook een dag waarbij het onmogelijke mogelijk wordt, beelden zichtbaar worden die anders onzichtbaar zouden zijn en kunst echt kunst mag zijn: “onaf, in beweging, ongepolijst, contradictorisch, slordig, complex, onharmonieus, levend en onmonumentaal”.
Verbeke Foundation is te vinden aan de Westakker, 9190 Kemzeke (Stekene), België.
Lees ook:Werk Ryan Mendoza beleeft wereldprimeur tijdens Art Rotterdam
Lees ook:De wereld van Barbara Polderman
Lees ook:Een podium voor Nikki Nordmann
Lees ook:Henk Verbeek in Roermond
Lees ook:Rainbow Station in Amsterdam in beeld