Vooraankondiging: Selfies uit de Gouden Eeuw in het Mauritshuis

Veel Nederlandse schilders uit de zeventiende eeuw hebben zelfportretten gemaakt, meer dan in enig ander land. Sommige schilders zoals Rembrandt waren specialisten, van anderen is slechts één zelfportret bekend. De tentoonstelling biedt een beknopt overzicht van het genre. Aan de hand van zevenentwintig schilderijen (merendeels bruiklenen) worden de diverse typen zelfportretten toegelicht: portretten als ‘heer van stand’, zelfportretten met anderen (bijvoorbeeld familieleden), zelfportretten met een stilleven, zelfportretten in een rol (zoals een jager) en zelfportretten met beroepsattributen (palet, penselen, ezel). Met name deze laatste categorie is in de Nederlandse kunst zeer goed vertegenwoordigd.

In een zelfportret presenteert een kunstenaar zichzelf; hij (of zij) laat zien wat hij belangrijk vindt en hoe hij zijn beroep, status of positie in de wereld voor het voetlicht wil brengen. Met de onderzoekende blik waarmee deze in de spiegel keek, lijkt hij of zij ons aan te kijken. De kunstenaar laat niet alleen zien hoe hij eruit ziet, maar toont ook zijn talent als schilder. Dankzij het fenomeen selfie staat het begrip zelfportret momenteel volop in de belangstelling. Selfies maak je met het grootste gemak, op alle mogelijke locaties, op ieder gewenst moment van de dag en eventueel tientallen keren achter elkaar. In de zeventiende eeuw was dat natuurlijk ondenkbaar. De enige techniek om toen een selfie te maken was de teken- of schilderkunst. Daarvoor was een lange opleiding nodig en grote technische vaardigheid, reden waarom het maken van een zelfportret destijds nog het exclusieve domein van kunstenaars was. De tentoonstelling Hollandse Zelfportretten – Selfies uit de Gouden Eeuw geeft uitleg bij de keuzes die zij hebben gemaakt wat betreft gezichtsuitdrukking, pose, kleding, kapsel, attributen en achtergrond. De verschillen tussen toen en nu zijn groot. Maar één ding is onveranderd gebleven en dat is het feit dat de maker van een zelfportret moet kiezen hoe hij of zij zich wil presenteren. 

Hollandse Zelfportretten – Selfies uit de Gouden Eeuw is van 8 oktober 2015 tot en met 3 januari 2016 te zien in de tentoonstellingszaal van het Mauritshuis in Den Haag. Bij de tentoonstelling verschijnt een rijk geïllustreerde catalogus in het Nederlands en Engels, uitgegeven door Waanders Uitgeverij.

BRON: Mauritshuis