Banner Verspijkerd en Verzaagd CREDITS: Het Noordbrabants Museum
Van 18 februari tot en met 5 juni 2017 brengt Het Noordbrabants Museum in de tentoonstelling Verspijkerd en verzaagd. Hergebruik van heiligenbeelden in de Nederlandse beeldhouwkunst werk van diverse kunstenaars bijeen die gipsen devotiebeelden transformeren tot kunstwerken. Niet eerder is een tentoonstelling gewijd aan dit merkwaardige, Nederlandse fenomeen. Centraal in de expositie staat het oeuvre van de Bossche kunstenaar Jacques Frenken, die rond 1965 als eerste de afgedankte heiligen onder handen neemt. Van deze pionier worden beelden getoond die zelden of niet eerder zijn geëxposeerd. Daarnaast zijn beelden, assemblages en installaties te zien van onder meer Marc Bijl, Alexander Schabracq, Henk Visch en Moniek Westerman. In totaal zijn circa 40 werken uit diverse Nederlandse collecties bijeengebracht die samen een overzicht vormen van vijf decennia hergebruik van heiligenbeelden in de Nederlandse beeldhouwkunst. Ze vertellen veel over onze veranderde kijk op het christendom in de laatste vijftig jaar.
Tot ver in de jaren zestig van de 20e eeuw sierden veel goedkope gipsen heiligenbeelden en devotieobjecten de Nederlandse rooms-katholieke kerken en huizen. Door secularisatie en ontkerkelijking kwam daaraan rond de Tweede Wereldoorlog een eind. Ook het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) had grote gevolgen: het rooms-katholieke kerkinterieur werd versoberd en opgeschoond, waardoor veel gipsen heiligen letterlijk aan de straat werden gezet. Vanaf de jaren zestig tot heden hebben kunstenaars de werken verspijkerd en verzaagd. Zij gaven deze voorwerpen een nieuw uiterlijk, een nieuwe bestemming en een nieuwe betekenis en stonden zo aan de wieg van een uniek fenomeen.
De Bossche kunstenaar Jacques Frenken (1929) is de eerste die rond 1965 de afgedankte heiligen onder handen neemt. Hij haalt ze op bij de Sint-Janskathedraal, verzaagt ze in zijn atelier of slaat ze vol met spijkers. Voor Frenken is het een afscheid van kerk en kerkelijk geloof en een zoektocht naar een nieuwe christelijke beeldtaal, maar veel katholieken reageren geschokt. Tegenwoordig behoort zijn sacrale pop-art tot de iconen van de Nederlandse kunst. Het eerste deel van de tentoonstelling bevat dertien vroege assemblages van deze pionier, aangevuld met werk van tijdgenoten. Sommige beelden zijn niet eerder geëxposeerd. In een korte VPRO-documentaire (20’) uit 1967 zien we de jonge kunstenaar aan het werk. De film maakt veel duidelijk over het tijdsgewricht waarin het werk ontstond en de controverse die het opriep.
Het hergebruik herleeft in de jaren ’80 en werkt door tot op de dag van vandaag. Het tweede deel van de tentoonstelling is gewijd aan deze periode. Postmoderne kunstenaars als Alexander Schabracq en Joost van den Toorn uit de jaren tachtig zien de gipsen Maria- en Heilig Hartbeelden als het ‘propagandamateriaal’ van de kerk. Zij combineren de beelden met kant-en-klare objecten uit de massa-industrie. Zo ontstaat er een nieuw commentaar op onze consumptiemaatschappij. Sommige beelden zijn voorzien van licht, beweging en geluid. De laatste vijftien jaar raken kunstenaars weer geïnteresseerd in de oorspronkelijke rol van de oude devotiebeelden. Gedreven stropen zij kringloopwinkels en rommelmarkten af. Met overrompelende ingrepen herijken zij de religieuze betekenis in het licht van de actualiteit.
Verspijkerd en verzaagd toont beelden, assemblages en installaties van Woody van Amen, Marc Bijl, Nicolas Dings, Jacques Frenken, Jeroen Heester, Wout Herfkens, Rudolf Holleman, Hugo Kaagman, Theo van Keulen, Lucassen, Herman Makkink, Marijn Morée, Alexander Schabracq, Fons Schobbers, Marcelo Segall, Joost van den Toorn, Jan Tregot, Henk Visch, Jan Vos en Moniek Westerman. De tentoonstelling is samengesteld door gastconservatoren Joost de Wal (kunsthistoricus) en kunstenaar Wout Herfkens.
Bij de tentoonstelling verschijnt in samenwerking met WBOOKS een catalogus met korte artikelen over thema, context, geschiedenis, betekenis en kunstenaars. Het eerste artikel spitst toe op de beeldhouwkunst en het hergebruik. Het tweede artikel gaat dieper in op de volksdevotie. De catalogus bevat afbeeldingen van alle circa 40 werken inclusief de gegevens. Ook zijn er drie korte interviews in opgenomen met monseigneur De Korte, bisschop van ’s-Hertogenbosch, Charles de Mooij, directeur van Het Noordbrabants Museum en professor Johan Goud. Prijs: € 19.95. Te koop in de MuseumShop en de boekhandel.
Het Noordbrabants Museum organiseert iedere laatste zondag van de maand gratis workshops voor kinderen tussen de 6 en 12 jaar. Tijdens de tentoonstelling Verspijkerd en verzaagd kunnen kinderen hun eigen pop- artbeeld maken. Hierbij wordt gebruik gemaakt van bestaande voorwerpen, maar ook nieuwe materialen worden toegevoegd. Tijdens de meivakantie 2017 worden er extra workshops georganiseerd.
BRON: Persbericht Het Noordbrabants Museum
Lees ook:Tentoonstelling Jheronimus Bosch uitverkocht
Lees ook:Het verhaal van de afgietselwerkplaats
Lees ook:Hommage aan Jackson Pollock
Lees ook:Daniëlle Frenken in de Torenkamer
Lees ook:Design van eigen bodem