Francofonia: de kunstschatten van het Louvre in oorlogstijd

Films over de beeldende kunst worden regelmatig gemaakt. En ook het Louvre in Parijs is al eens het toneel geweest van een grote film, in The Da Vinci Code, maar nu draait er vanaf 4 februari in de Nederlandse filmtheaters een andere, bijzondere, film over het Louvre. Francofonia van de Russische filmmaker en kunstenaar Aleksandr Sokurov verhaalt over de kunstschatten van het Louvre in de Tweede Wereldoorlog. Daarmee gaat deze film op een historische, maar tegelijk filmische, wijze om met de geschiedenis en de realiteit van weleer.

De beoordeling van Kunst.blog.nl: 8/10

Sokurov is geen onbekende als het gaat om het maken van films over beeldende kunst en musea. In 2002 maakte de Rus al de film Russian Ark, over het Hermitage in St-Petersburg. Nu is er dus de film over het Louvre in Parijs. Voor deze film dook Sokurov in de geschiedkundige archieven. Bijzonder aan de film, of misschien is het eigenlijk meer een filmisch gemaakte documentaire, is dat Sokurov zelf ook de verteller is van het verhaal. Oude filmbeelden uit Parijs in de oorlogsjaren worden daarnaast gecombineerd met scènes uit het draaiboek van Sokurov. Bijzondere film- en fotobeelden zijn het zeker. Zo wordt Adolf Hitler getoond als hij in zijn auto door Parijs wordt gereden, op zoek naar het Louvre. Voor wie nooit echt bewegende beelden van Hitler heeft gezien buiten zijn geliefde Duitsland, is dit een uitzonderlijk schouwspel.

Storm

Sokurov is overigens ook zelf aanwezig in de film, bijvoorbeeld als contactpersoon van de Nederlandse schipper Dirk, die kunstschatten over het water vervoert op een groot containerschip voor een niet nader genoemd museum. Het weer is onstuimig en er zijn zorgen over de storm die het schip teistert. Halen zij wel hun eindbestemming? Wat de link precies is met deze Dirk wordt gedurende de film niet echt duidelijk, maar de kans is groot dat het alles te maken heeft met de opslag en het vervoer van kunstwerken, wat een immens karwei is en blijft voor musea in deze tijd. Maar misschien is het ook wel de visie van Sokurov op musea: musea zijn wellicht een soort containers, gevuld met kostbare lading in de vorm van kunstwerken, waarbij niemand weet welke stormen deze werken nog op hun pad tegenkomen.

Operatie

In Francofonia wordt gekeken naar een dergelijke storm in museumland. Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog wilden de Duitse bezetters kunstwerken veilig stellen. Daarvoor was vanuit de bezetters de Duitse edelman en kunsthistoricus Franz Wolff Metternich aangesteld. Ook de werken van het Louvre in Parijs behoorden tot de agenda van de Duitsers. Maar de Duitsers rekenden niet op Jacques Jaujard, destijds het hoofd van het Louvre. Deze Fransman had daags voor de daadwerkelijke bezetting door de Duitsers alle belangrijke werken uit het museum ondergebracht in diverse kastelen in heel het land. Het enige wat achterbleef in de galerijen van het Louvre waren de eeuwenoude en monumentale sculpturen en beeldhouwwerken uit vervlogen tijden. Voor de Wolff Metternich werd zijn taak daarom anders dan hij wellicht van tevoren had bedacht: in plaats van het veilig stellen van de kunstwerken moest hij nu achterhalen waar de werken uit het Louvre zich bevonden en wat de grootte van deze operatie betrof.

Animatie

Wat volgt is een schouwspel waar je in getrokken wordt. De scènes rond Wolff-Metternich en Jaujard wisselen zich af met oude filmbeelden, de beelden van Sokurov en Dirk, maar ook met bijzonder fraai vormgegeven illustraties van Parijs van weleer. Via een animatie wordt getoond hoe het Louvre zich door de jaren heen heeft ontwikkeld binnen de stad Parijs. Voor alle kunstliefhebbers en kunsthistorici is deze animatie uitzonderlijk mooi om te zien. Maar ook de filmbeelden van Sokurov zelf zijn de moeite waard. Zelfs de nieuw geschoten scènes ogen zo dat het lijkt alsof je naar oude beelden kijkt. Daarmee waan je jezelf daadwerkelijk in die tijd en word je als vanzelf de film binnen gelokt. Zo af en toe wordt de film ‘onderbroken’ door het Franse nationale symbool Marianne en Napoleon Bonaparte, waarbij met name de laatste binnen het Louvre een belangrijke rol heeft gespeeld. Het is immers mede aan Napoleon te danken dat vele kunstwerken naar Frankrijk kwamen, kunstwerken die hij op zijn rooftocht in het buitenland buit maakte. Deze kunstwerken kwamen uiteindelijk tezamen in het Louvre. Het Louvre zelf wordt ook op prachtige wijze in beeld gebracht, zowel van binnen als van buiten, waarbij de details van diverse kunstwerken volledig tot hun recht komen. Francofonia haalt het Louvre voor je in huis.

Al met al is Francofonia een film die je boeit of niet boeit. Niet alle scènes zijn misschien even logisch, maar uiteindelijk gaat het om het verhaal achter de film. Het geschiedkundige verhaal over het Louvre, het verhaal van Wolff-Metternich en Jaujard, die elkaar als tegenpolen ontmoeten, maar uiteindelijk zelfs in staat zijn gezamenlijk een doel na te streven in de vorm van het beschermen van de kunst. Dat verhaal wordt door Sokurov op sublieme wijze weergegeven in Francofonia. Wie van kunst houdt en van kunstgeschiedenis is bij Francofonia dan ook aan het juiste adres.

Kijk hier voor de trailer.

 

Lees ook:La Bande à Picasso in de bioscoop
Lees ook:Deel collectie Louvre Abu Dhabi komt naar Parijs
Lees ook:Musea Parijs dicht door staking
Lees ook:Meeste musea in Parijs weer open
Lees ook:Picasso in Parijs trekt hoge bezoekersaantallen