Het maquetteschilderij in de oude vorm CREDITS: Stichting Behoud Monumentale Kerken Alkmaar e.o.
Het volledig gerestaureerde maquetteschilderij van de Grote Kerk keert terug in de Alkmaarse kerk. Het werk is omstreeks 1490-1510 tijdens de bouw van de kerk geschilderd door de Meester van Alkmaar en aangevuld door de broer van Jacob Cornelisz. van Oostsanen, Cornelis Buys.
De eigenaar van het schilderij is de Stichting Behoud Monumentale Kerken Alkmaar e.o.. Deze stichting gaf tien jaar geleden de opdracht om het schilderij te herstellen. De ceremoniële onthulling wordt aanstaande donderdag verricht door burgemeester Piet Bruinooge en restaurator Martin Bijl, voorheen hoofdrestaurator van het Rijksmuseum.
Maquetteschilderijen zoals die van de Grote Kerk werden vooral gemaakt als voorbeeld van het nog te bouwen gebouw. Ze zijn zeldzaam en Nederland telt er maar vijf. Opvallend aan het maquetteschilderij van de Alkmaarse Grote Kerk is dat het geschilderd is toen een deel van de kerk al klaar was. Waarschijnlijk was het bedoeld om fondsen te werven voor de voltooiing van de bouw. De voorstelling is geschilderd op vier houten planken. Voor het afbeelden van de toren is later een langere plank toegevoegd, waardoor het schilderij een opmerkelijke L-vorm kreeg.
Het schilderij in gerestaureerde staat. CREDITS: Stichting Behoud Monumentale Kerken Alkmaar e.o
Het schilderij is gedurende de gehele restauratieperiode in Alkmaar gebleven. Martin Bijl, voormalig hoofd restauratie van het Rijksmuseum en gespecialiseerd in restauratie van schilderijen uit de 15de – 17de eeuw, had echter wel een enorme klus aan het herstel van het restauratiewerk van zijn voorgangers. Er was sprake van provisorisch gestopte kieren, doorstekende spijkerkoppen en schilderwerk afgelakt met een robuuste ‘beschermlaag’. Van enige kleur was weinig meer te zien. Bijl: “Ik heb bij elkaar wel tweeduizend scalpels gebruikt om laag voor laag die dikke koek eraf te halen.” De klus duurde dan wel ruim 10 jaar, maar Bijl heeft er ook nog veel vrije tijd in gestopt: “Ik wilde graag iets doen voor mijn geboortestad en voelde aan mijn water dat dit iets bijzonders was.”
Hoewel bekend is dat het maquetteschilderij is gemaakt door de Meester van Alkmaar en aangevuld met een laatste paneel in de stijl van Jacob Cornelisz. van Oostsanen, die in de Grote Kerk ook de plafondschildering van het Laatste Oordeel maakte, vermoedt Bijl dat het maquetteschilderij zelf van de hand is van een broer van Van Oostzanen, Cornelis Buys. De periode dat Buys leefde valt precies samen met de periode dat dit schilderij is gemaakt. Het is zeer waarschijnlijk dat Buys is opgeleid door zijn broer, bovendien waren beiden werkzaam in Alkmaar. Op het moment is er in de Grote Kerk overigens ook een tentoonstelling over het werk van Jacob Cornelisz. van Oostsanen: ‘Van Oostsanen komt thuis’.
Lees ook:Het Kabra-masker in het Amsterdams Museum
Lees ook:Centraal Museum viert terugkeer van 16de-eeuws altaarstuk
Lees ook:Het Grootste Museum van Nederland
Lees ook:Museum Prinsenhof Delft verwerft Delfts topstuk op TEFAF
Lees ook:Kop van keizer Constantijn is in De Nieuwe Kerk