Curator’s Choice: M. Museum Leuven

Elke woensdag staat er met de Curator’s Choice een ander museum in de spotlight. Één van de conservatoren van het betreffende museum zal vertellen over het museum, zichzelf en een bijzonder werk uit de collectie van het museum. De Curator’s Choice van deze week is van hoofdconservator Veronique Vandekerchove van het M. Museum te Leuven./ Every Wednesday a different museum takes the spotlight with the Curator’s Choice. This week’s Curator’s Choice is from Veronique Vandekerchove from the M. Museum in Louvain. The English version of the text can be found directly below the Dutch version.

Ontstaan uit een achttiende-eeuws rariteitenkabinet in het stadhuis groeide de Leuvense kunstcollectie over een periode van bijna 200 jaar uit tot het stedelijk museum. Het eerste museum vond in 1823 een onderkomen op de tweede verdieping van het Leuvense stadhuis en ongeveer een eeuw later in de voormalige privé woning van burgemeester Leopold Van der Kelen. Van een verzameling met vooral een historische inslag groeide het dankzij een aantal belangrijke schenkingen uit tot een volwaardig overzicht van de kunstproductie in Leuven en in Brabant vanaf de middeleeuwen, met de stad in de hoofdrol. Naast de schenkingen die de verzameling verrijkten, speelden uiteraard ook de conservatoren een sturende rol in het profiel dat het museum uitdraagt. Het accent verschoof achtereenvolgens van het historische over het encyclopedische naar het religieuze om in de jaren 1990 het burgerlijke op de voorgrond te plaatsen.

Het huidige museumgebouw heeft in de loop der tijden de nodige aanpassingen ondergaan. De grootste ingreep bestond uit de aanbouwen van de jaren 1928 en 1937 die de tentoonstellingsoppervlakte aanzienlijk verhoogden. Ingrepen van omstreeks 1960, waarbij het negentiende-eeuwse decor is verstopt achter neutrale wanden en plafonds, zijn in de jaren 1990 teniet gedaan, zodat het herenhuis opnieuw in ere is hersteld. Tot in 2006 blijft het museum fungeren met een permanente opstelling schone en toegepaste kunsten in het voormalige hôtel Vander Kelen. Ingrijpende verbouwingen vanaf eind 2006 lanceren het oude museum tot een museum van de eenentwintigste eeuw, dat in september 2009 zijn deuren heropende voor het publiek.

Veronique Vandekerchove is hoofdconservator bij het M. Museum te Leuven. Voor de Curator’s Choice heeft zij gekozen voor het paneel de Taferelen uit de Passie van Christus. In 1998 kocht het stadsbestuur van Leuven het paneel met de Taferelen uit de Passie van Christus dat dateert uit de periode 1470-1490. Het werk maakte deel uit van een privé collectie en was slechts eenmaal aan het publiek getoond, met name in 1905 te Luik op de tentoonstelling ter gelegenheid van de 75e verjaardag van de Belgische onafhankelijkheid. Het kunstwerk past qua thematiek volledig in de laatgotische kunstverzameling waarin de passie van Christus de hoofdtoon voert. Het eigenlijke schilderwerk is zeer kleurrijk, met een hoofdrol voor rood in verschillende nuances, en met blauw en geel.

 

Dit paneel is een mooi voorbeeld van wat bekend staat als een Gesammtbild of een continuous narrative: een aantal gebeurtenissen die plaatsvinden op verschillende momenten zijn samengebracht in één ruimte. Zo voegt de kunstenaar de factor tijd toe aan het verhaal. De toeschouwer kan deel gaan uitmaken van Christus’ passie door te bewegen door de verschillende taferelen, uitgebeeld in huizen, kamers en op pleinen die hem of haar in de 15e eeuw ongetwijfeld bekend voorkwamen. Het schilderij beeldt de verschillende episodes van de passie immers uit binnen en buiten de stadsmuren van Jeruzalem, voorgesteld als een typische West-Europese middeleeuwse stad. Dit element verhoogde ongetwijfeld de betrokkenheid van de kijker.

Het verhaal begint onderaan links met de intrede van Christus in Jeruzalem aan een van de stadspoorten en ontvouwt zich in tweeëntwintig taferelen in verschillende zigzag lijnen over het paneel, om te eindigen in de rechter bovenhoek bij Christus’ verschijning aan Maria Magdalena. De opeenvolgende episoden zijn aangeduid met een gotische letter, aangebracht met goudkleurige verf. De letter A staat boven de intrede, de letter V boven de verschijning aan Maria Magdalena. Die letters refereren aan een handschrift of een ander medium dat aansluit bij Christus’ passie of aan een gids voor het volbrengen van een geestelijke pelgrimage. De mise-en-scène doet denken aan de mysteriespelen; ze is evenzeer schatplichtig aan de religieuze literatuur en aan de Brabantse gebeeldhouwde retabels. Centraal op het paneel staat het proces, met de geseling in het brandpunt, duidelijk de belangrijkste scène in het geheel. Door zijn lichaam volledig frontaal naar de toeschouwer te keren, nodigt Christus hem of haar uit deelachtig te worden aan zijn lijden, nodigt hij uit tot compassio. Dit medelijden kende een groeiende populariteit in de loop van de 15e eeuw. De gelovigen maakten van Christus’ lijden en zijn offer het middelpunt van hun beleving. Een bezoek aan de plaats waar dat lijden en offer zich hebben afgespeeld, was uiteraard het hoogst te bereiken doel voor een gelovige. Afbeeldingen van deze heilige plaatsen waren dan ook heel populair. Dergelijke Passietaferelen maakten het de toeschouwer immers mogelijk een geestelijke pelgrimage te ondernemen naar het heilige land; men kon zo als het ware in Christus’ voetsporen treden.

Veronique Vandekerchove (1965) studeerde in 1987 af aan de Katholieke Universiteit Leuven als licentiaat in de oudheidkunde en kunstgeschiedenis. In 1989 en 1990 werkte ze aan de faculteit landbouwwetenschappen in het Centrum voor Agrarische Bouwkunde waar ze als wetenschappelijk medewerker historisch onderzoek verrichte.

Sinds 1992 werkt ze in het stedelijk museum van Leuven, eerst als wetenschappelijk medewerker en vanaf 1998 als conservator. Veronique Vandekerchove startte een doctoraatsonderzoek naar het schilderij op paneel Passietaferelen van Christus (Brabant, 1470-1490) uit de stedelijke museale collectie. Zij publiceerde voornamelijk over de resultaten van stadsarcheologisch onderzoek in Leuven, over preventieve conservering van museale collecties en over het museum en de stedelijke museumverzameling (geschiedenis, context en toekomst).

 

Originating from an eighteenth-century cabinet of curiosities in the City Hall, the art collection of Louvain has grown over a period of nearly 200 years into this municipal museum. The first museum was housed on the second floor of the city’s town hall in 1823 and approximately a century later in the former private residence of mayor Leopold Van der Kelen. It started mainly as a historical collection but thanks to a number of important donations it grew into a full overview of the art produced in Louvain and Brabant from the Middle Ages onward, with the city as the main focus. Besides the bequests that enriched the collection, the curators also played an important role in the profile that the museum propagates. The emphasis shifted from the historical through the encyclopaedic to the religious and shifted again to emphasize the civil from the 1990’s onwards.

The current building which houses the museum underwent various necessary adjustments over the years. The main interventions were the building annexes in 1928 and 1937 which significantly increased the exhibition area. Interventions from around 1960, during which the nineteenth-century decorations were hidden behind neutral walls and ceilings, were undone in the 1990’s so to restore the mansion in its former glory. Until 2006 the museum had a permanent collection of fine and applied arts on display in the former hôtel Vander Kelen. But major renovations from late 2006 launched the old museum into a true museum of the twenty-first century, which reopened its doors to the public in September 2009.

Veronique Vandekerchove is senior curator at the M. Museum in Louvain. For the Curator’s Choice she opted for the panel with Scenes from the Passion of Christ. In 1998 the city of Leuven acquired the panel with the scenes from the Passion of Christ dating from the period 1470-1490. The work was part of a private collection and was only shown to the public once at a special exhibition to celebrate the 75th anniversary of Belgian independence in Louvain in 1905. Thematically the artwork fits into the late Gothic art collection completely in which the Passion of Christ carries the main tone. The actual painting is very colorful; various shades of red were used, with blue and yellow.

This panel is a good example of what is known as a Gesammtbild or a continuous narrative: a number of events which occurred at different periods in time, that are brought together in one scene. Thus, the artist adds the time factor to the story. The viewer can become part of Christ’s passion by moving through the various scenes depicted in houses, rooms and plazas which were him undoubtedly familiar to the viewer in the 15th century. Because the painting depicts the various episodes of the passion clearly from inside and outside the city walls of Jerusalem, which is presented as a typical West-European medieval town. This factor undoubtedly increased the involvement of the viewer.

The story starts at the bottom left side with the entrance of Christ into Jerusalem through one of the city gates and unfolds in twenty-two scenes in different zigzag lines over the panel, to end at the upper right scene with Christ’s appearance to Mary Magdalene. Successive episodes are marked with a gothic letter in gold paint. The letter A is painted above the entrance, the letter V above the scene with the appearance to Mary Magdalene. These letters refer to a manuscript or other media that matches Christ’s passion or to a guide for completing a spiritual pilgrimage. The mise-en-scene is reminiscent of the mystery plays; which is equally indebted to the religious literature and to the sculpted altarpieces of Brabant. In the center of the panel you see the process, with the flogging as its focal point, which is clearly the most important scene of the piece. By frontally turning his body to the viewer, Christ invites him or her to partake in his sufferings, he invites to have compassio. This sentiment of sympathy for Christ grew in popularity during the 15th century. The believers made Christ’s suffering and sacrifice the focal point of their experience. A pilgrimage to the location where this suffering and sacrifice took place was of course the highest aim for a believer. Images of these sacred sites were therefore immensely popular. Scenes such as the Passion of Christ allowed the viewer to a certain degree to undertake a spiritual pilgrimage to the holy land, they could so to speak, walk in Christ’s footsteps.

Veronique Vandekerchove (1965) graduated in 1987 from the Catholic University of Louvain with a degree in ancient studies and art history. In 1989 and 1990 she worked for the faculty of agricultural sciences at the Center for Agricultural Engineering where she conducted historical research as a research assistant.

Since 1992 she works in the municipal museum of Louvain, first as a research assistant and from 1998 as a curator. Veronique Vandekerchove started a PhD researching the painting on panel Scenes of the Passion of Christ (Brabant, 1470-1490) from the municipal museum collection. She has primarily published on the results of archaeological research in the city of Louvain, on preventive conservation of museum collections and on the museum and the municipal museum collection (history, context and future).

Lees ook:Aankondiging: Curator’s Choice
Lees ook:Curator’s Choice: De Mesdag Collectie
Lees ook:Fundamentalisten vernielen Piss Christ van Andres Serrano
Lees ook:Tracey Emin geeft David Cameron passie
Lees ook:Curator’s Choice: Museum Jan Cunen